Zoals ik al eens eerder heb geschreven, heeft mijn vader ervoor gekozen om zelf het leven te beëindigen. Hij was zijn hele leven al depressief en het idee dat hij nog minstens dertig jaar zou leven, was voor hem ondragelijk. Dat hij voor de dood koos, was heftig, maar wel begrijpelijk en hadden wij uiteindelijk ook vrede mee. Dat hij het zelf heeft moeten doen daarentegen, in alle eenzaamheid en als een groot geheim, dat is wat pijn deed. Waarom mocht en kon hij er niet voor kiezen het op een humane manier te doen? Dat heb ik echt nooit begrepen.
Maar goed, het was 2001. Het inzicht dat psychisch lijden ook ondragelijk kon zijn, was toen nog niet echt een geaccepteerd gedachtengoed en het was verdomd moeilijk een arts zo ver te krijgen dat deze zou willen meewerken.
Inmiddels zijn we tweeëntwintig jaar verder en was ik in de veronderstelling dat er grote stappen gemaakt waren. En als je Google erop naslaat, kom je er al snel achter dat het wel degelijk mag, als er sprake is van vrijwilligheid, weloverwogenheid, ondraaglijkheid én uitzichtloosheid. En door met name dat laatste punt, uitzichtloosheid, blijft het, tweeëntwintig jaar later, nog steeds een zeer ingewikkeld verhaal. Er zijn maar weinig artsen en psychiaters die dat vast durven te stellen.
De afgelopen periode heb ik in mijn werk te maken gehad met twee mensen, eentje van halverwege de zestig en eentje van eind veertig. Beiden lichamelijk gezonde mensen die al zo lang als ze zich kunnen herinneren te maken hebben met zware depressies of andere psychiatrische problematieken. Twee mensen die verlangen dat het psychisch ongemak stopt. Twee mensen die alle hulpverlening die er is, al langs hebben zien komen. Twee mensen die zich zó naar voelen, dat de dood als een verlichting voelt. Twee mensen die volgens de professionals voldoen aan de criteria; vrijwilligheid, weloverwogenheid, ondraaglijkheid en uitzichtloosheid. Maar toch willen zij hen niet euthanaseren. En is de overstap naar een andere arts voor hen een te langslepend proces.
Deze mensen kunnen er natuurlijk voor kiezen om ergens eenzaam en alleen, net als mijn vader, hun leven te beëindigen en zich waar en hoe dan ook te laten vinden door hun geliefden. Maar dat willen ze niet. Het enige dat ze willen, is sterven in de nabijheid van hun geliefden, op een legale manier, zodat diezelfde geliefden straks niet ineens medeplichtig zijn aan een zelfdoding of ze op een nare manier ergens vinden.
En wat doen deze twee mensen dus? Zij kiezen voor een soort van versterven; stoppen met eten en drinken met de dood als gevolg. En dat is een hele moeilijke beslissing, want iedereen die zich daar een beetje op inleest, weet dat dit bij een gezond lichaam een zeer heftig proces kan zijn. Wat een moed moet je dan hebben!
Maar waarom is het anno 2023 nog steeds zo moeilijk om op een humane manier zelf te mogen bepalen dat het genoeg geweest is, dat het leven zoveel pijn doet, op welke manier dan ook, dat je wil kiezen voor het einde?
Noot: Dit is geen pleidooi voor zelfdoding. De situaties waarover ik schrijf (incl, mijn vader), zijn personen waarvan de psychiaters aangegeven hebben uitbehandeld te zijn en volledig door de belangrijke personen om hen heen gesteund worden in hun keuze.
Mocht jij of iemand in je omgeving gedachten hebben over zelfdoding, neem dan contact op met 113 zelfmoordpreventie.